Obrona Konstytucji Biznesu – 2 336 spraw Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w 2019 r.



Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców podsumowuje 2019 r.: Działaliśmy skutecznie, rozważanie gospodarując budżetem. W ubiegłym roku do Biura Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców wpłynęło łącznie 2 336 spraw merytorycznych.

2 336 spraw zostało podjętych w Biurze Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w 2019 roku. Zostały one podzielone między biuro w Warszawie (1 373) oraz cztery Oddziały Terenowe (963). Oprócz interwencji w sprawach, w których w ocenie Rzecznika doszło do naruszenia Konstytucji Biznesu, Rzecznik zaopiniował 264 projekty ustaw na etapie rządowym, 140 projekty ustaw na etapie parlamentarnym i 46 projektów ustaw samorządowych. Było to możliwe dzięki zaangażowaniu 46 pracowników Biura Rzecznika MŚP.

– Działaliśmy profesjonalnie, skutecznie i na co zwracam szczególną uwagę – oszczędnie, wykorzystując niespełna połowę budżetu. Mam nadzieję, że z roku na rok liczba przypadków ignorowania przez urzędników zasad Konstytucji Biznesu będzie coraz mniejsza i nasz zespół będzie się mógł koncentrować na działaniach zmierzających do poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze MŚP. Mamy satysfakcję z pozytywnego odbioru naszych starań, wystąpień i akcji interwencyjnych przez przedsiębiorców. “Za determinację w poszerzeniu wolności gospodarczej” zostałem wyróżniony nagrodą Liberatora. Ale równie ważne jest to, że z instytucją Rzecznika liczy się strona rządowa, i jak powiedziała Pani Minister Jadwiga Emilewicz w rozmowie dla Puls Biznesu: “Po roku urzędowania rzecznik jest dobrze oceniany przez przedsiębiorców. Jest naprawdę frontmanem. Bardzo często dla nas niewygodnym, bo mówiącym trudne rzeczy. Interweniującym i nagłaśniającym” – mówi Adam Abramowicz, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.Będę twardo i konsekwentnie bronił postanowień Konstytucji Biznesu. 2 336 spraw z 2019 roku to dopiero początek.

Przykłady interwencji

9 priorytetów na 2020 rok

1. Mały ZUS – bez limitu przychodowego 10 tys. zł + likwidacja 3/5

– Aktualne rozwiązanie przewidziane w ustawie „Mały ZUS Plus” przewiduje skorzystanie z ulg przez przedsiębiorców, będących osobami fizycznymi, którzy osiągnęli przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej nie wyższy niż 120 tys. zł (tj. 10 tys. zł miesięcznie).

– Docelowe zniesienie tego limitu umożliwiłoby objęcie Małym ZUS-em Plus tych przedsiębiorców, którzy osiągają większy przychód, ale ze względu na specyfikę swojej działalności (zwłaszcza osoby trudniące się handlem, pośrednictwem itp.) nie przekłada się to na uzyskiwany przez nie dochód.

– Likwidacja opłacania obniżonych składek max. przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności, po to aby Mały ZUS Plus stał się swoistym „progiem podatkowym”, a nie tylko kolejną czasową ulgą.


2. Płaca minimalna – ½ średniej pensji

– Sytuacja skokowego wzrostu płacy minimalnej może być dla przedsiębiorców z uboższych regionów, gdzie ogólny poziom płac jest niższy, zbyt trudna do udźwignięcia.

– Płaca minimalna powinna być ustalana dla określonego powiatu oddzielnie, stanowiąc ½ przeciętnego lokalnego wynagrodzenia. Pozwoli to uwzględnić stopień rozwoju regionów oraz sytuację na miejscowym rynku pracy.

– Rozwiązanie to szczególnie usatysfakcjonuje pracodawców z mniejszych miejscowości, którym trudno zwiększać przychód na tyle, aby utrzymać dotychczasowy poziom zatrudnienia. W efekcie wyeliminuje to potencjalne zwolnienia lub wypychanie pracowników do szarej strefy.


3. Sprawa w sądzie gospodarczym – nie dłużej niż 6 miesięcy

– Wprowadzenie nowego modelu funkcjonowania wydziałów gospodarczych w sądach, zakładającego permanentne prowadzenie przez sądy spraw aż do ich zakończenia.

– Oznacza to w efekcie, że w momencie, gdy sprawa wejdzie na wokandę, sąd będzie zobligowany zajmować się wyłącznie nią przez kolejne dni.

– W efekcie sędziowie nie będą mieć przydzielanych nowych spraw, zanim nie ukończą dotychczasowych.

– System ten zlikwiduje wielokrotne odraczanie rozpraw i zagwarantuje stronom maksymalne wykorzystanie ekonomii procesowej.

– Propozycja wzorowana jest na rozwiązaniach funkcjonujących w niektórych krajach o anglosaskim modelu sądownictwa.


4. Rada odwoławcza z udziałem przedstawicieli MF i przedsiębiorców

– Powołanie nowego organu – rady odwoławczej. W jej skład weszliby przedstawiciele przedsiębiorców z Rady Dialogu Społecznego, Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, Krajowej Administracji Skarbowej, Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Rozwoju.

– Zadaniem rady byłoby rozpatrywanie spraw w okresie po nieprawomocnym wyroku sądu I instancji (niezależnie od sądowego postępowania odwoławczego), która mogłaby rekomendować nieskładanie odwołania.

– Izba Administracji Skarbowej mogłaby tylko utrzymać, zmienić lub uchylić decyzję. Niemożliwe byłoby skierowanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji w postępowaniu administracyjnym. Takie rozwiązanie znacznie skróciłoby postępowania skarbowe.


5.  Odpowiedzialność dyscyplinarna (system nagradzania i karania urzędników)

– Nowelizacja ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenia prawa. Ujednolicenie zasad odpowiedzialności dyscyplinarnej dla wszystkich urzędników w kraju.

– Aktualnie funkcjonujący system oceniania urzędników skarbowych jest wysoce nieefektywny. Propozycja dotyczy wypracowania nowego modelu nagradzania i karania, wprowadzając system ocen, na podstawie którego powinny być wyznaczane premie czy awanse.

– Oprócz kryterium finansowego (wysokość generowanych wpływów podatkowych) przy ocenie urzędników powinno brać się pod uwagę kryteria jakościowe (szybkość prowadzenia postępowań, odsetek spraw uchylanych przez sądy administracyjne czy wręcz liczbę podatników, którzy wskutek nieprawidłowych działań KAS zmuszeni byli do zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej).


6. Kontrole przedsiębiorców –
bez
wyłączeń ustawowych

– Zgodnie z art. 55 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców czas trwania wszystkich kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać odpowiednio 12, 18, 24 i 48 dni roboczych u mikro-, małych, średnich i pozostałych (dużych) przedsiębiorców.

– Ust. 2 wprowadza jednak 11 wyłączeń od powyższej regulacji (np. gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska albo gdy jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia).

– Ze względu na ryzyko potencjalnego nadużywania powyższych przepisów, mając na względzie użycie niedookreślonych klauzuli generalnych, Rzecznik proponuje zlikwidowanie, względnie ograniczenie, ww. wyłączeń.


7. Zmiany prawa gospodarczego nakładającego obowiązki dla przedsiębiorców z półrocznym wyprzedzeniem

– Częste zmiany regulacji prawnych dotyczących przedsiębiorców negatywnie odbijają się na funkcjonowaniu biznesu. Wielokrotne nowelizacje w ciągu roku tych samych aktów prawnych jak również uchwalanie ustaw z krótkim okresem vacatio legis powoduje, że przedsiębiorcy są zaskakiwani zmianami prawa, przez co w efekcie nie są w stanie w należyty sposób się do nich przygotować.

– W związku z powyższym Rzecznik proponuje wprowadzenie możliwości zmian w zakresie przepisów prawa gospodarczego, wprowadzających obowiązki dla przedsiębiorców, z wymaganym vacatio legis, wynoszącym min. 6 miesięcy


8. Ograniczenie praktyki nadużywania tymczasowych aresztowań
(w tym aresztów wydobywczych) dla przedsiębiorców

– Problemem nadużywanie wobec przedsiębiorców przez prokuratorów i sądy praktyki stosowania tymczasowych aresztowań (w tym tzw. aresztów wydobywczych, polegających na wielokrotnym instrumentalnym przedłużaniu okresu aresztowania w celu uzyskania określonych zeznań) w kontekście przestępstw gospodarczych, czyli są to tzw. „przestępstwa na dokumentach” gdzie większość materiału dowodowego nie opiera się na wiedzy zdobywanej z przesłuchiwania świadków a jedynie na zabezpieczeniu odpowiednich zbiorów dokumentów.

– Ponadto należy pamiętać, że tymczasowe aresztowanie to jeden ze środków zapobiegawczych, stosowany wobec człowieka, który w dalszym ciągu może zostać uznany za niewinnego zarzucanych mu czynów.

– Generuje to niekorzystne skutki, co ma szczególne przełożenie w przypadku przedsiębiorców, którzy w trakcie tymczasowego aresztowania nie są w stanie troszczyć się o swój własny biznes. W konsekwencji może to powodować poważne reperkusje dla kondycji przedsiębiorstwa.

– Propozycje:

  • skrócenie maksymalnej długości tymczasowego aresztowania do 9 miesięcy (do 3 miesięcy w przypadku pierwszego wniosku prokuratora + do 6 miesięcy w przypadku kolejnego i ostatecznego wniosku) w sprawach karno-gospodarczych,
  • wprowadzenie systemu dozoru elektronicznego (SDE) do katalogu środków zapobiegawczych (rozdział 28 KPK) – zastępowanie aresztów tymczasowych dozorem elektronicznym.

9. Brak nowych obowiązków dla mikroprzedsiębiorców

– Wprowadzenie zasady likwidacji wszystkich obowiązków bądź obostrzeń formalno-prawnych, takich jak obowiązek prowadzenia bazy danych odpadowych, dla mikro-firm.

– Stosowne przepisy w tej materii powinny pojawić się w nowelizowanej ustawie prawo przedsiębiorców.

– Regulacja ta jest wzorowana na standardach brytyjskich, gdzie najmniejsze firmy mają jedynie minimalne obowiązki księgowe a posiadają wszelkie prawo podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.

Wydział Prawno-Legislacyjny – wybrane sprawy

Wywóz odpadów w zakresie nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy

Rzecznik MŚP wnosił do Ministra Środowiska o przywrócenie wolnego rynku w zakresie nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne. Są to bowiem przede wszystkim nieruchomości, w których prowadzona jest działalność gospodarcza. W rezultacie w uchwalonej w dniu 19 lipca 2019 r. ustawie o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw zawarto przepis, zgodnie z którym gminy nie mają możliwości narzucania właścicielom niezamieszkałych nieruchomości uczestnictwa w gminnym systemie odbioru i gospodarki odpadami.

Tym samym, dzięki interwencji Rzecznika MŚP gminy nie mogą narzucić przedsiębiorcom uczestnictwa w gminnym systemie odbioru i gospodarki odpadami.

Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO)

Rzecznik MŚP wnosił do Ministra Klimatu o wydanie objaśnienia prawnego dotyczącego tego, czy mikroprzedsiębiorcy, mali oraz średni przedsiębiorcy, będący wytwórcami odpadów innych niż niebezpieczne, podlegają obowiązkowi rejestracji w rejestrze BDO. W odpowiedzi na wniosek Rzecznika MŚP Minister Klimatu w dniu 17 grudnia 2019 r. wydał korzystne dla firm z sektora MŚP objaśnienie prawne, w którym wskazał na szereg zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów oraz uzyskania w związku z tym wpisu do rejestru BDO. Przede wszystkim, z obowiązku ewidencji i wpisu do rejestru BDO zwolnieni są wytwórcy odpadów komunalnych oraz przedsiębiorcy wytwarzający niewielkie ilości odpadów, w ilości nie większej niż określonej w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów. Wydano także rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, w którym rozszerzono katalog zwolnień przedmiotowych z obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów.

Ponadto, pismem z dnia 19 grudnia 2019 r. skierowanym do Przewodniczącej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Rzecznik MŚP ponownie wniósł o wprowadzenie zmian w ustawie z dn. 14 grudnia 2012 r. o odpadach, mających na celu wyłączenie mikroprzedsiębiorców spod obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów i uzyskania wpisu w rejestrze BDO.

Waloryzacja wynagrodzeń wykonawców w związku z wprowadzeniem Pracowniczych Planów Kapitałowych

Rzecznik MŚP w opinii do projektu ustawy zmianie ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz ustawy – Prawo bankowe z dnia 23 maja 2019 r. oraz podczas kolejnych wystąpień na łamach parlamentu zaproponował poprawki do ww. ustawy mające na celu zapewnić przedsiębiorcom – wykonawcom w zamówieniach publicznych możliwość waloryzacji ich wynagrodzenia w związku z wprowadzeniem Pracowniczych Planów Kapitałowych. Uwagi Rzecznika MŚP zostały ostatecznie uwzględnione w ustawie z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1572).


Mały ZUS+

Rzecznik MŚP opinią z dnia 31 października 2019 r. zgłosił uwagi do projektu ustawy o tzw. Małym ZUS+. Wskazał tam na konieczność punktowych zmian w ustawie dotyczących:

– stopniowego znoszenia limitu przychodowego w Małym ZUS+ (150 tys. zł w 2020 r., 500 tys. zł w 2021 r., 1 mln zł w 2023 r. i od 2024 r. bez limitów przychodowych);

– objęcia Małym ZUS+ przedsiębiorców korzystających z karty podatkowej, zwolnionych z VAT, ale posiadających kasę fiskalną;

– wydłużenia terminu zgłoszenia do Małego ZUS+ dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność lub ją wznawiających do końca następnego miesiąca;

– ograniczenia możliwości żądania dokumentów przez ZUS od przedsiębiorców tylko do uzasadnionych przypadków, gdy nie jest możliwe pozyskanie ich samodzielnie przez ZUS i w przypadkach wzbudzających uzasadnione wątpliwości;

– likwidacji ograniczenia czasowego korzystania z Małego ZUS+ (36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy).

Równocześnie Rzecznik MŚP wskazał w opinii z dnia 11 grudnia 2019 r. do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej źródło finansowania poszerzenia kręgu beneficjentów Małego ZUS+ poprzez likwidację progu przychodowego.

W jego opinii zawieszenie stosowania tego podatku, który obciążałby największe sieci marketów, jest niezasadne, gdyż wpływy z tego tytułu mogłyby w całości zasilić dotacją Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i uczynić to rozwiązanie całkowicie neutralnym dla bieżącego funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych.

Na skutek powyższej opinii Rzecznika MŚP oraz wystąpień podczas posiedzeń komisji sejmowych uwzględniony został postulat dotyczący ograniczenia możliwości żądania dokumentów przez ZUS od przedsiębiorców, co pozwoli uniknąć niepotrzebnych kontroli przedsiębiorców i ograniczyć ilość spraw sądowych w tej materii.

Prawo energetyczne

Rzecznik MŚP zabiegał o likwidację wynikającego z art. 43d ustawy – Prawo energetyczne obowiązku przekazywania przez przedsiębiorców tam wskazanych tego samego sprawozdania miesięcznego o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu, do czterech różnych urzędów, w każdym przypadku pod rygorem kary pieniężnej.

Postulat ten został uwzględniony w uchwalonej w dniu 31 lipca 2019 r. tzw. ustawie deregulacyjnej i w efekcie przedsiębiorcy ci będą składać miesięczne sprawozdania wyłącznie Prezesowi URE drogą elektroniczną.

Rzecznik MŚP wnosił również o zmianę art. 37 ust. 2d ustawy – Prawo energetyczne poprzez zawężenie kręgu przedsiębiorców objętych obowiązkiem informacyjnym wynikającym z tego przepisu zagrożonego karą pieniężną. Obowiązek został ograniczony do przedsiębiorców posiadających koncesje na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesje na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą. Wcześniej dotyczył on wszystkich przedsiębiorców posiadających jakąkolwiek koncesję na gruncie Prawa energetycznego.

Propozycja ta została uwzględniona w ustawie deregulacyjnej w efekcie czego z ww. obowiązku zagrożonego karą pieniężną od 10 000 zł do 50 000 zł wyłączony został znaczny krąg przedsiębiorców.

Projekt nowelizacji ustawy o biokomponentach

Pismem z dnia 17 kwietnia 2019 r. Rzecznik MŚP wnosił do Ministra Energii o korzystne dla przedsiębiorców zmiany w projekcie ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw. Postulaty Rzecznika MŚP zostały uwzględnione dzięki czemu egzekucja kar pieniężnych nakładanych na podstawie ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych będzie możliwa dopiero po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie wymierzenia tych kar, a nowe obowiązki dla przedsiębiorców wprowadzone do ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, polegające na odpowiednim oznakowaniu pistoletów wydawczych i dystrybutorów – pod rygorem kary pieniężnej w wysokości 5.000 zł – wejdą w życie dopiero 1 lipca 2020 r.

Paczkomaty a pozwolenie na budowę

Rzecznik MŚP w dniu 11 kwietnia 2019 r. wnosił do Ministra Inwestycji i Rozwoju o korzystne dla przedsiębiorców zmiany w ustawie – Prawo budowlane tak, aby budowa paczkomatu, biletomatu lub automatu służącego do wykonywania innego rodzaju usługi nie musiała wymagać zgłoszenia budowy lub uzyskania pozwolenia na budowę. Powyższe postulaty zostały ostatecznie uwzględnione w uchwalonej 13 lutego 2020 r. ustawie o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw.

Przyrządy pomiarowe

Rzecznik MŚP w dniu 15 lipca 2019 r. wnosił do Ministra Przedsiębiorczości i Technologii, aby polscy producenci przyrządów pomiarowych umożliwiających pomiar ilości pobranej wody oraz ilości ścieków wprowadzonych do wód lub do ziemi zostali zwolnieni z wprowadzonego ustawą – Prawo wodne obowiązku posiadania parametrów i certyfikatów wskazanych przez Główny Urząd Miar. Istniało bowiem zagrożenie, że nie zdążą oni w ustawowym terminie uzyskać tych dokumentów i wówczas na rynek wejdą zagraniczni przedsiębiorcy, posiadający równoważne certyfikaty, wydane w rodzimych krajach i tym samym wyprą polskich przedsiębiorców z rynku. Postulaty Rzecznika MŚP spotkały się z akceptacją rządu i ostatecznie w uchwalonej w dniu 11 września 2019 r. ustawie o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw przewidziano uchylenie tego obowiązku, a także wydłużono termin wejścia w życie wymogu stosowania przyrządów pomiarowych do dnia 1 stycznia 2027 r.

Tymczasowi pełnomocnicy, a wynagrodzenia doradcy podatkowego

Rzecznik MŚP wnosił do Ministra Finansów o podjęcie działań mających na celu rozwiązanie problemów z niewypłacaniem przez Skarb Państwa wynagrodzenia doradcy podatkowego działającego jako tymczasowy pełnomocnik szczególny w postępowaniu podatkowym prowadzonym przez samorządowy organ podatkowy. Po interwencji Rzecznika MŚP, Minister Finansów pismem z 19 sierpnia 2019 r. ustosunkował się do kwestii sposobu określenia organu właściwego do wypłacania z budżetu Skarbu Państwa rzeczonego wynagrodzenia. Zgodnie ze stanowiskiem resortu finansów, organem właściwym do poniesienia wydatku w takich sytuacjach jest Minister Finansów, a samorządowy organ podatkowy winien z urzędu przesłać do Ministerstwa Finansów ostateczne postanowienie w tej sprawie, które będzie stanowić podstawę do wypłacenia odpowiednich kwot tymczasowym pełnomocnikom.

Aplikacja do e-sprawozdań

Pismem z dnia 5 marca 2019 r. Rzecznik MŚP zwrócił się do Ministra Finansów i Ministra Sprawiedliwości o opracowanie oraz udostępnienie autoryzowanego i nieodpłatnego oprogramowania umożliwiającego mikro, małym i średnim przedsiębiorcom składanie e-sprawozdań finansowych w celu realizacji obowiązku wynikającego z art. 45 ust. 1g ustawy z dnia z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, względnie o umożliwienie mikroprzedsiębiorcom, małym i średnim przedsiębiorcom składanie sprawozdań finansowych także w dotychczasowym formacie. Pismo to zostało przekazane również do wiadomości Ministra Cyfryzacji i Ministra Przedsiębiorczości i Technologii.

W wyniku podjętej interwencji aplikacja e-Sprawozdania Finansowe, przeznaczona dla osób fizycznych zobowiązanych do składania sprawozdań finansowych, została dostosowana do sporządzania sprawozdań finansowych przez wszystkie firmy z sektora MŚP. Dzięki temu powstała autoryzowana i bezpłatna aplikacja do sporządzania, zapisywania i podpisywania e-sprawozdań finansowych przez wszystkie firmy z sektora MŚP, a także do przygotowania przez podatników PIT i podpisania wysyłki do Szefa KAS sprawozdania finansowego wraz z dokumentami dodatkowymi, a następnie pobrania UPO. Ministerstwo Cyfryzacji w celu ułatwienia dostępu do bezpłatnych podpisów dla wszystkich jednostek zainteresowanych podpisaniem sprawozdania finansowego uruchomiło dodatkową usługę na platformie obywatel.gov.pl pn. „Podpisz dokument elektronicznie – wykorzystaj profil zaufany”.

Od ubiegłego roku przedsiębiorcy mają możliwość zgłaszania swoich uwag w celu doskonalenia systemu e-sprawozdań finansowych w ramach Zespołu Roboczego ds. e-dokumentów składanych przez przedsiębiorców Rady Przedsiębiorców działającej przy Rzeczniku MŚP. W pracach tego Zespołu uczestniczą przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwa Cyfryzacji.

W tym też kontekście w dniach 14-31 stycznia 2020 r. przeprowadzono konsultacje wśród przedsiębiorców poprzez Radę Przedsiębiorców działającą przy Rzeczniku MŚP, której efekty przekazano do ww. ministerstw.

Wydział Interwencyjno-Procesowy – wybrane sprawy

Rzecznik MŚP ochronił przedsiębiorcę przed naruszeniem przez Urząd Kontroli Skarbowej zasady legalizmu i budzenia zaufania do organów państwa

W 2019 roku Rzecznik MŚP interweniował w kwestii zastosowania 5% stawki VAT dla dostaw towarów które były przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji.

W jednej ze spraw, w których uczestniczył Rzecznik MŚP, przedsiębiorca z branży gastronomicznej wystąpił do Dyrektora Izby Skarbowej o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w podatku od towarów i usług w zakresie uznania za dostawę towarów sprzedaży gotowych posiłków i dań oraz ustalenia właściwej stawki podatku VAT dla niniejszej sprzedaży. Dyrektor Izby Skarbowej ustalił, że sprzedaż towarów z przeznaczeniem do konsumpcji w lokalu, na wynos lub wraz z dowozem do klienta stanowi dostawę towarów dla celów podatku VAT i podlega opodatkowaniu 5% stawką.

W oparciu o uzyskaną pozytywną interpretację przedsiębiorca złożył do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego wniosek o stwierdzenie nadpłaty w podatku od towarów i usług. Po rozpatrzeniu wniosku ww. Naczelnik Urzędu Skarbowego uznał złożone korekty deklaracji za prawidłowe, dokonując tzw. „bezdecyzyjnego zwrotu nadpłaty podatku”.

Następnie, Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej wszczął postępowanie kontrolne w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatku od towarów i usług za okres objęty wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty.

Po przeprowadzeniu postępowania Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej decyzją stwierdził, że posiłki sprzedawane przez przedsiębiorcę, w związku z tym, iż przeznaczone są do bezpośredniej konsumpcji, nie mogą korzystać ze 5% stawki podatku VAT. W ocenie Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej przedsiębiorca świadczył usługi związane z wyżywieniem, które opodatkowane są według 8% stawki podatku VAT.

Przedsiębiorca wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i zwrócił się do Rzecznika MŚP z prośbą o interwencję. W ocenie Rzecznika MŚP w toku prowadzonego postępowania podatkowego doszło do naruszenia zasady zaufania do organów podatkowych, gdyż Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej zakwestionował ustalenia Naczelnika Urzędu Skarbowego. W skierowanym piśmie Rzecznik MŚP wskazał na naruszenie przez organy podatkowe m.in. art. 2 i 7 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. w zw. z art. 75 § 4 i art. 75 § 5 oraz 21 § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, poprzez wydanie decyzji pozostającej w sprzeczności z rozstrzygnięciem Naczelnika Urzędu Skarbowego.

W wyroku z dnia 22 marca 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżoną decyzję, wskazując, że podziela argumentację Rzecznika MŚP. W ocenie Sądu organ podatkowy dokonując kompleksowego określenia zobowiązania podatkowego, zakwestionował prawidłowość rozstrzygnięcia w zakresie objętym wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty podatku. Według Sądu w takiej sytuacji organ winien najpierw dokonać wzruszenia decyzji w oparciu o nadzwyczajne tryby, tj. wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji, gdyż decyzja o zwrocie nadpłaty wiąże organ, a tym samym nie może być wydawana niejako na próbę.

(BIAŁYSTOK) Rzecznik MŚP ochronił przedsiębiorcę przed naruszeniem zasady proporcjonalności przez Urząd Skarbowy

Zajęcie rachunków bankowych firmy, gdy wystarczającym zabezpieczeniem spłaty zobowiązań podatkowych były ruchomości wskazane przez przedsiębiorcę, to klasyczny przykład ignorowania zapisów Konstytucji Biznesu i działanie, które mogło doprowadzić do upadłości rodzinną firmę z 35-letnią tradycją. Takie stanowisko Rzecznika MŚP podzielił również Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Olsztynie, uchylając decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w Bartoszycach w sprawie sposobu egzekwowania zobowiązań przedsiębiorstwa z branży metalowej w podatku VAT.

Wnioskiem z dnia 5 grudnia 2019 r. Rzecznik MŚP przystąpił do postępowania podatkowego, gdy po reakcji przedsiębiorcy na zablokowanie rachunków bankowych Urząd Skarbowy zabezpieczył na poczet wierzytelności ruchomości spółki, których wartość znacznie przewyższała kwotę należnego podatku wraz z odsetkami, jednocześnie utrzymując zajęcie głównego rachunku bankowego – z uzasadnieniem, iż „środki pieniężne zabezpieczone na rachunku stanowią pewną gwarancję spłaty przyszłych zobowiązań podatkowych”.

W ocenie Rzecznika MŚP, zastosowanie przez Urząd Skarbowy tak uciążliwego środka zabezpieczającego naruszyło zapisaną w Konstytucji Biznesu zasadę proporcjonalności, było sprzeczne z przesłaniem budowy zaufania do organów administracji publicznej i co bardzo prawdopodobne – mogło skutkować utratą płynności finansowej i upadłością przedsiębiorstwa.

Postępowanie Urzędu Skarbowego dotkliwie utrudniło bowiem spółce wywiązywanie się ze zobowiązań wobec kontrahentów oraz dostawców.

Dyrektor Izby Skarbowej w Olsztynie uwzględnił stanowisko Rzecznika MŚP, iż środek zabezpieczający stosowany przez organ podatkowy powinien dawać szansę zaspokojenia wierzyciela, ale jednocześnie musi być jak najmniej uciążliwy dla przedsiębiorcy – tak, aby nie wyeliminować firmy z obrotu gospodarczego, a tym samym nie pozbawiać Skarbu Państwa bieżących i przyszłych wpływów podatkowych z tytułu prowadzonej przez tę firmę działalności. Postanowił o zmianie sposobu zabezpieczenia, zgodnie ze wskazaniem Rzecznika MŚP, na zajęcie ruchomości przedsiębiorcy, uznając zarazem za zasadny zarzut zastosowania przez organ I instancji środka zbyt uciążliwego.

Jak podkreślił na koniec Szczepan Barszczewski, pełnomocnik terenowy Rzecznika MŚP: Skutecznie przekonaliśmy Dyrektora Izby o konieczności postępowania zgodnie z literą Konstytucji Biznesu, która nakazuje organom skarbowym stosowanie środków egzekucyjnych i zabezpieczających optymalnych ze względu na skutki, co oznacza, że nie mogą one zmierzać do eliminacji podatnika.

Podsumowując, Konstytucja Biznesu nie pozwala na to, by ściąganie podatków stawało się narzędziem eliminowania firm z obrotu gospodarczego – przypomina Rzecznik MŚP Adam Abramowicz.

W wyniku podjętej interwencji aplikacja e-Sprawozdania Finansowe, przeznaczona dla osób fizycznych zobowiązanych do składania sprawozdań finansowych, została dostosowana do sporządzania sprawozdań finansowych przez wszystkie firmy z sektora MŚP. Dzięki temu powstała autoryzowana i bezpłatna aplikacja do sporządzania, zapisywania i podpisywania e-sprawozdań finansowych przez wszystkie firmy z sektora MŚP, a także do przygotowania przez podatników PIT i podpisania wysyłki do Szefa KAS sprawozdania finansowego wraz z dokumentami dodatkowymi, a następnie pobrania UPO. Ministerstwo Cyfryzacji w celu ułatwienia dostępu do bezpłatnych podpisów dla wszystkich jednostek zainteresowanych podpisaniem sprawozdania finansowego uruchomiło dodatkową usługę na platformie obywatel.gov.pl pn. „Podpisz dokument elektronicznie – wykorzystaj profil zaufany”.

Od ubiegłego roku przedsiębiorcy mają możliwość zgłaszania swoich uwag w celu doskonalenia systemu e-sprawozdań finansowych w ramach Zespołu Roboczego ds. e-dokumentów składanych przez przedsiębiorców Rady Przedsiębiorców działającej przy Rzeczniku MŚP. W pracach tego Zespołu uczestniczą przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwa Cyfryzacji.

W tym też kontekście w dniach 14-31 stycznia 2020 r. przeprowadzono konsultacje wśród przedsiębiorców poprzez Radę Przedsiębiorców działającą przy Rzeczniku MŚP, której efekty przekazano do ww. ministerstw.

(GDAŃSK) Rzecznik MŚP zapobiegł decyzji o zniszczeniu ponad 20 ton szczupaka

W dniu 25 września 2019 r. do Biura Rzecznika MŚP wpłynął wniosek przedsiębiorcy o interwencję w związku z kontrolą lekarza weterynarii trwającą od 16 września 2019 r. i wstrzymującą kontener mrożonych tusz szczupaka oraz szczupaka patroszonego o łącznej wadze 20 004 kg. Powodem zatrzymania kontenera była niezgodność wagowa pojedynczych sztuk szczupaka dobrej jakości, z tym, co zostało wpisane w świadectwie zdrowia.

W dniu 27 września 2019 r. Rzecznik MŚP zawiadomił organ o wstąpieniu do postępowania na prawach przysługujących prokuratorowi wraz ze stanowiskiem w sprawie, wskazując, iż kontrola Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych nie wykazała żadnych nieprawidłowości, zaś towar był bardzo dobrej jakości i zniszczenie go bądź odesłanie do kraju nadania przeczyłoby zasadzie proporcjonalności.

Na skutek wniesionego przez Rzecznika MŚP ponaglenia, decyzją z dnia 4 października 2019 r. organ I instancji nakazał Spółce zniszczenie całej przesyłki, o łącznej wadze 20 004 kg, w uprawnionym do tego zakładzie sektora utylizacyjnego.

Przedsiębiorca wniósł odwołanie od tej decyzji wskazując, iż faktyczna waga przesyłki oraz waga odnotowana w świadectwie weterynaryjnym i dokumentach towarzyszących przesyłce jest tożsama. Od decyzji tej odwołanie wniósł również Rzecznik MŚP domagając się jej uchylenia wskazując, iż organ wydając decyzję winien kierować się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania, czego w przedmiotowej sprawie nie uczynił. Skoro kontrola jakości towaru nie wykazała żadnych nieprawidłowości, to niezrozumiałym było, dlaczego produkt miałby zostać zniszczony i nie dopuszczony do obrotu na rynek wewnętrzny Unii Europejskiej.

Na skutek interwencji Rzecznika MŚP, decyzją z dnia 16 października 2019 r. organ II instancji uchylił zaskarżoną decyzję w całości i nakazał organowi I instancji wydanie weterynaryjnego świadectwa przekroczenia granicy dla przesyłki mrożonych tusz ze szczupaka pospolitego oraz szczupaka pospolitego patroszonego o łącznej wadze 20 004 kg wskazując, iż postępowanie organu I instancji było zbyt restrykcyjne. Organ odwoławczy wskazał, iż wydając decyzję kierował się wyrażoną w art. 12 ustawy – Prawo przedsiębiorców zasadą prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, oraz zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania. Wziął także pod uwagę, iż deklaracja co do wagi jednostkowej ryb znajdujących się w przesyłce nie jest informacją wymaganą w świadectwie zdrowia.

(KRAKÓW) Rzecznik MŚP bronił przedsiębiorców przed instrumentalnym wykorzystywaniem instytucji wszczęcia postępowania karnego skarbowego w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych

Pełnomocnik terenowy Rzecznika MŚP na obszar województw małopolskiego, śląskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego stanowczo i aktywnie sprzeciwiał się instrumentalnemu wykorzystywaniu instytucji wszczęcia postępowania karnego skarbowego w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych co niejednokrotnie doprowadzało do umorzenia śledztwa przez organy skarbowe.

Przykładem tego była sprawa prowadzona przez Naczelnika Śląskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Katowicach przeciwko jednej ze spółek z sektora MŚP. Na skutek przystąpienia Rzecznika MŚP do sprawy oraz stanowczemu domaganiu się od organów skarbowych podania podstaw prawnych i faktycznych wszczętego postępowania karnego skarbowego prowadzonego przeciwko przedsiębiorcy zostało ono prawomocnie umorzone.

W kierowanych do organu pismach zwracano szczególną uwagę na konieczność uwzględniania zasad wypływających z tzw. Konstytucji Biznesu w tym na zasadę przyjaznej wykładni przepisów, która wynika z art. 11 ust. 1 wstawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców oraz z art. 2a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Zasada ta nakazuje organom rozstrzygać wątpliwości co do treści przepisów na korzyść podatnika (przedsiębiorcy).

Kolejną zasadą, na którą zwrócono uwagę była zasada proporcjonalności wyrażona w art. 12 ustawy – Prawo przedsiębiorców. Zasada proporcjonalności na gruncie prawa podatkowego nakazuje takie stosowanie przepisów, aby jednocześnie brać pod uwagę czy efekty korzystne dla fiskusa będą pozostawać w odpowiedniej proporcji do ciężarów nakładanych na przedsiębiorcę. Ponadto zasada proporcjonalności nakazuje takie stosowanie przepisów prawa, aby korzyści krótkoterminowe nie skutkowały w dalszej perspektywie czasowej stratami.

(POZNAŃ) Rzecznik MŚP obronił przedsiębiorcę w postępowaniu karnym skarbowym, w którym doszło do przedawnienia karalności

Po interwencji Rzecznika MŚP w związku z wnioskiem przedsiębiorcy o interwencję podjęto zawieszone od wielu lat postępowanie karnoskarbowe, a w dniu 27 listopada 2019 roku Naczelnik Urzędu Celno – Skarbowego, po długim oczekiwaniu, wydał zatwierdzone przez Prokuratora postanowienie o umorzeniu postępowania karnego skarbowego, z wyraźnym wskazaniem na przedawnienie karalności czynu z dniem 1 stycznia 2016 roku.

Pismem z dnia 5 lipca 2018 roku obrońca przedsiębiorcy zwrócił się do organu postępowania przygotowawczego o umorzenie postępowania z uwagi na przedawnienie karalności.

W odpowiedzi organ wskazał na brak możliwości uwzględnienia wniosku z uwagi na fakt kontynuowania w postępowaniu podatkowym gromadzenia materiału dowodowego w kierunku wskazanym przez sąd administracyjny oraz ze względu na brak w obiegu prawnym prawomocnej decyzji. Nie odniósł się w ogóle do kwestii przedawnienia karalności.

Przedsiębiorca zwrócił się zatem o pomoc do Rzecznika MŚP. Przedsiębiorca przedstawił Rzecznikowi MŚP pismo z dnia 5 lutego 2016 roku znajdującym się w posiadaniu organów, a skierowanym do Prokuratury Rejonowej w (…), w którym Inspektor Kontroli Skarbowej w Urzędzie Kontroli Skarbowej stwierdził, że analiza akt sprawy wskazuje na przedawnienie karalności czynu opisanego w przedmiotowej sprawie z dniem 31 grudnia 2015 roku i że postępowanie powinno być umorzone. Żadne jednak formalne rozstrzygnięcia nie miały miejsca.

Dopiero interwencja Rzecznika MŚP odniosła skutek i spowodowała wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania karnoskarbowego utrzymywanego przez organy pomimo przedawnienia karalności czynu, do którego doszło z dniem 1 stycznia 2016 roku i pomimo świadomości po stronie organów istnienia tej negatywnej przesłanki procesowej.

Według Rzecznika MŚP w przedmiotowej sprawie zaistniała konieczność ochrony naruszonej zasady praworządności oraz zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie przedsiębiorców do władzy publicznej.

Rada Przedsiębiorców


Stosowanie zasad Prawa przedsiębiorców przez organy Krajowej Administracji Skarbowej oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

W kwietniu 2018 r. wszedł w życie pakiet ustaw zwany „Konstytucją dla Biznesu”. Przepisy te ustanawiają szereg zasad, jakimi kierować się winny organy władz, w tym w szczególności KAS i ZUS, w relacji z mikro, małymi i średnimi przedsiębiorcami. Chronią one te najmniejsze podmioty gospodarcze przed nadmierną uciążliwością działań aparatu skarbowego i ubezpieczeniowego, gwarantując przestrzeganie przysługujących im praw. Tym niemniej, dotychczasowe doświadczenia przedsiębiorców wskazują, że wdrażanie tych zasad nastręcza organom trudności, przez co nadal w praktyce występuje wiele problemów z ich stosowaniem, a zatem potrzebne są dalsze działania ukierunkowane na ich właściwe wdrożenie.

Postulat dobrowolnych ubezpieczeń społecznych dla przedsiębiorców

Obecny, ryczałtowy system ubezpieczeń społecznych jest niesprawiedliwy w ocenie przedsiębiorców, a szczególnie uciążliwy dla najmniejszych, u których składki mogą nawet przekraczać wielkość osiąganego dochodu z działalności gospodarczej, co powoduje, że niejednokrotnie nie są oni w stanie spełnić tych zobowiązań. W dalszej konsekwencji prowadzi to często do narastania zadłużenia. Rada Przedsiębiorców przy Rzeczniku MŚP zaproponowała, wzorem rozwiązań funkcjonujących w Niemczech, by ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców były w Polsce dobrowolne, co pozwoliłoby płacić składki tym przedsiębiorcom, którzy mogą i chcą to robić, a jednocześnie nie wciągało w pułapkę zadłużenia tych przedsiębiorców, których dochody nie pozwalają na ponoszenie tak wysokich kosztów. Jednocześnie wspólne działania Rzecznika MŚP z organami władzy doprowadziły do wprowadzenia najpierw tzw. małego ZUS, a w drugim etapie małego ZUS +, czyli rozwiązań pozwalających na płacenie niższych składek na ubezpieczenie społeczne początkującym przedsiębiorcom.